Pozytywna Dyscyplina, czyli o poczuciu więzi i szacunku

Pozytywna Dyscyplina opiera się na 5 filarach. Oto one:

1.     Pomaga dzieciom mieć poczucie więzi (przynależność i znaczenie).

Jane Nelsen często powtarza: „nawiąż relację zanim naprawisz sytuację”.

Co jednak oznacza ten termin w praktyce?

Budowanie relacji i więzi z dziećmi powinno być podstawowym zadaniem zarówno rodziców jak i nauczycieli/specjalistów pracujących z dziećmi. Nauczyciele często mylą to pojęcie z błędnie postrzeganym autorytetem osoby dorosłej. W grupie przedszkolnej relacja z dziećmi oznacza to, że potrafimy powiedzieć coś na temat tego dziecka, znamy jego zainteresowania, mocne strony etc….Skupienie się w pracy nauczycielskiej tylko na tej sferze edukacji nie przyniesie pożądanych rezultatów, a wręcz odwrotnie, może generować inne problemy.

Jak można budować więź z dziećmi w grupie przedszkolnej? W Pozytywnej Dyscyplinie mówimy o narzędziu nazywanym specjalnym czasem. Spędzanie indywidualnego czasu z dziećmi w grupie wydaje się być może mało realnym, jednak dokładne przyjrzenie się temu w jaki sposób można byłoby ten czas realizować  zaczynać nabierać możliwych barw. W założeniach metody zaleca się, aby nauczyciel spędził indywidualny czas z uczniem minimum raz w miesiącu. Ja jako trener Pozytywnej Dyscypliny i jednocześnie nauczyciel polecam również inne krótkie formy takie jak indywidualne przywitanie się z dzieckiem, zadawanie pytań związanych z zainteresowaniami dzieci, pisanie listów czy robienie laurek dla dzieci. Słyszę w tym momencie głosy, ze nie ma czasu na takie rzeczy, albo że są ważniejsze obowiązki do zrobienia, jednak wbrew pozorom skupienie się na tej relacji zajmuje mniej czasu niż późniejsze „gaszenie pożarów” wynikające z brakiem możliwości „dotarcia” do dzieci.

2.     Jest jednocześnie uprzejma i stanowcza (okazuje szacunek i zachętę)

Poproszę teraz, żebyście zastanowili się przez chwilę, czy w waszym stylu nauczycielskim, jaki prezentujecie, jesteście nauczycielami bardziej stanowczymi/surowymi czy raczej łagodnymi/odpuszczającymi? Większość nauczycieli zapytanych przez mnie o to na szkoleniach odpowiada, że właściwie to są pośrodku. Zależy to głównie od nastroju, dziecka, sytuacji etc…Oczywiście przeskakiwanie z jednego na drugi styl powoduje u dzieci labilność emocjonalną i brak poczucia bezpieczeństwa. Jednocześnie skupienie się tylko na uprzejmości lub tylko na surowości może w skutkach dla dzieci okazać się równie niekorzystne. Pozytywna Dyscyplina zakłada, że bez względu na okoliczności i czynniki zewnętrzne jesteśmy uprzejmi i stanowczy jednocześnie.

Co ten termin tak naprawdę oznacza?

Nauczyciel, stosujący to podejście okazuje szacunek dla dziecka, zachowując jednocześnie szacunek dla siebie i wymogów sytuacji, w jakich się znajdują. W praktyce jak wyglądałyby konkretne komunikaty w sytuacji np. sprzątania zabawek w grupie?:

Stanowczy: „Teraz jest czas sprzątania, czemu siedzicie i nic nie robicie?”

Uprzejmy/łagodny: „Proszę posprzątajcie już te zabawki”

Uprzejmy i Stanowczy jednocześnie: „Teraz jest czas sprzątania, zaczynacie od klocków czy lalek?”

Podstawowe założenia tej techniki mówią:

• zaakceptuj uczucia
• okaż zrozumienie
• przekieruj uwagę
• odwołaj się do umowy, planu
• daj wybór

3.      Jest skuteczna na dłuższą metę (kara może „działać” na krótką metę, ale przynosi negatywne rezultaty na dłuższą metę).

Pozytywna Dyscyplina wyklucza zarówno kary jak i nagrody. Odchodzimy od wychowania za pomocą „kija i marchewki”. Nie chcemy, aby dzieci nas słuchały i robiły to, co my chcemy ze strachu przed karą lub w nadziei na jakąś gratyfikację. W metodzie tej nie skupiamy się na tym „co działa”, gdyż czasem nawet jeśli mamy poczucie, że kara jest skuteczna, to zapominamy o tym, co tak naprawdę robi ona dzieciom na dłużą metę. Wyróżniamy tak zwane 4 R kary, czyli podstawowe skutki stosowania kar u dzieci:

• rozżalenie ( „to nie fair, dorosłym nie można ufać”
• rebelia
• rewanż
• rejterada( wycofanie)

o   „Jestem złym dzieckiem, zasługuje na to”

o   „Następnym razem nie dam się złapać”

Podstawowym narzędzie jest skupianie się na rozwiązaniach, a nie na winie i poszukiwanie wraz z dziećmi najlepszych rozwiązań w danej sytuacji, biorąc pod uwagę również to, że błędy są świetną okazją do nauki, a nie porażką, którą należy podkreślać.

4.     Uczy kluczowych umiejętności społecznych i życiowych, budujących charakter (szacunek, troska o innych, rozwiązywania problemów, współpracy, umiejętności wnoszenia swojego wkładu)

W modelu Domu Pozytywnej Dyscypliny, który pokazuje całość wdrażania tej metody w placówkach, widzimy tzw. budowanie gruntu, które zakłada, że w pracy z dziećmi skupiamy się w pierwszej kolejności na budowaniu życiowych kompetencji. Specyfika szczególnie wieku do lat 6, zakłada, że trudne zachowania dzieci wynikają głównie z braku umiejętności a nie złośliwości czy manipulacji.

Wyobraźcie sobie teraz proszę waszych wychowanków za 20 lat...

Jakie życiowe umiejętności i kompetencje oni posiadają? W modelu Pozytywnej Dyscypliny w przedszkolu skupiamy się na budowaniu takich kompetencji jak:

• wzajemny szacunek,
• budowanie współpracy,
• samoregulacja
• umiejętność komunikacji.

5.     Zachęca dzieci, aby odkrywały swoje zdolności i możliwości (wspiera konstruktywne wykorzystanie własnej mocy       i autonomii.

Aby pomóc dzieciom odkrywać swoje mocne strony stosujemy taką technikę ( tak, to kolejna z 52 technik, zebranych w karty narzędzi dla nauczycieli) jak zachęcanie. Zachęta polega na tym, że dostrzegamy wysiłek dziecka, pokazujemy mu, co udało mu się osiągnąć a także skupiamy się na małych krokach i co najważniejsze dzieci nie musza zasłużyć sobie na naszą miłość w przypadku rodziców czy relację. Akceptujemy dziecko ze wszystkimi jego zasobami jak i trudnościami.

Chcesz wiedzieć, jak Pozytywna Dyscyplina  powstawała, jakie sa jej korzenie psychologiczne? Przeczytaj wpis na naszym blogu!

Chętnie się dowiem

Sylwia Anderson-Hanney - prekursorka i trenerka Pozytywnej Dyscypliny, pełni funkcję international advisor z ramienia światowej organizacji Positive Discipline Association, odpowiadając za wdrażanie PD w Polsce. Z wykształcenia pedagog, coach i profilaktyk społeczny. Wspiera rodziny i nauczycieli w całej Polsce w rozwoju kompetencji wychowawczych i wdrażaniu spójnych systemów w placówkach edukacyjnych opartych na wzajemnym szacunku i współpracy. Wierzy, ze lepsza jakość wychowawnia naszych dzieci to lepszy świat, w jakim przyjdzie nam żyć.